Đất rừng đặc dụng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hệ sinh thái, duy trì nguồn gen sinh vật, và gìn giữ di sản văn hóa – lịch sử của đất nước. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ khái niệm và các quy định liên quan đến loại đất này. Bài viết dưới đây, Ngô Gia Holdings sẽ giúp bạn tìm hiểu rõ hơn về đất rừng đặc dụng, đồng thời cập nhật những quy định mới nhất năm 2024 liên quan đến việc sử dụng và quản lý loại đất quan trọng này.
Đất rừng đặc dụng là gì?
Đất rừng đặc dụng là loại đất được sử dụng chủ yếu để bảo vệ và phát triển các hệ sinh thái rừng tự nhiên, nguồn gen sinh vật, và bảo tồn di tích lịch sử – văn hóa, theo Luật Lâm nghiệp 2017. Cụ thể, đất rừng đặc dụng bao gồm:
- Vườn quốc gia;
- Khu dự trữ thiên nhiên;
- Khu bảo tồn loài – sinh cảnh;
- Khu bảo vệ cảnh quan như rừng di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh, rừng tín ngưỡng, rừng bảo vệ môi trường đô thị và khu công nghiệp;
- Khu rừng nghiên cứu khoa học, vườn thực vật quốc gia, và rừng giống quốc gia.
Theo Thông tư 27/2018/TT-BTNMT, đất rừng đặc dụng được ký hiệu là RDD và gồm các loại đất có rừng đặc dụng tự nhiên, rừng trồng, và đất dùng cho việc bảo vệ, phát triển rừng đặc dụng.
Đất rừng đặc dụng tại Việt Nam hiện nay có các ví dụ điển hình như rừng quốc gia Ba Bể, rừng quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, và rừng quốc gia Cát Tiên.
Ai có quyền quản lý và sử dụng đất rừng đặc dụng?
Theo quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2013, việc quản lý và sử dụng đất rừng đặc dụng được giao cho tổ chức quản lý rừng đặc dụng nhằm bảo vệ và phát triển rừng theo quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt. Các tổ chức này có thể kết hợp sử dụng đất rừng vào những mục đích khác theo quy định pháp luật liên quan đến bảo vệ và phát triển rừng.
Cụ thể, các tổ chức quản lý rừng đặc dụng có thể:
- Giao khoán ngắn hạn đất rừng trong khu vực bảo vệ nghiêm ngặt cho các hộ gia đình hoặc cá nhân chưa có điều kiện chuyển đi nơi khác để bảo vệ rừng.
- Giao khoán đất rừng trong phân khu phục hồi sinh thái cho các hộ gia đình hoặc cá nhân sinh sống ổn định tại khu vực để bảo vệ và phát triển rừng.
Ngoài ra, luật cũng trao quyền cho Ủy ban nhân dân các cấp thực hiện giao đất và cho thuê đất rừng đặc dụng như sau:
- Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền giao đất hoặc cho thuê đất tại vùng đệm rừng đặc dụng cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân để sử dụng cho mục đích sản xuất, nghiên cứu, thí nghiệm lâm nghiệp, hoặc kết hợp quốc phòng, an ninh theo quy hoạch phát triển rừng, đồng thời kết hợp với các mục đích khác theo quy định.
- Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền cho tổ chức kinh tế thuê đất rừng đặc dụng tại khu vực được kết hợp với kinh doanh cảnh quan, du lịch sinh thái và môi trường dưới tán rừng.
Có thể xây nhà trên đất rừng đặc dụng không?
Đất rừng đặc dụng không được phép chuyển đổi mục đích sử dụng sang nhóm đất phi nông nghiệp, bao gồm cả đất thổ cư. Vì vậy, việc xây dựng nhà ở trên đất rừng đặc dụng là không được phép. Theo quy định pháp luật hiện hành, đất thổ cư là loại đất được phép xây dựng nhà ở và các công trình phục vụ cho cuộc sống của người dân.
Đối với những loại đất không thuộc nhóm đất thổ cư, nếu muốn xây dựng nhà, bạn cần phải thực hiện thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất theo quy định.
Theo đó, căn cứ Điều 57 Luật Đất đai năm 2013:
“Điều 57. Chuyển mục đích sử dụng đất
Các trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất phải được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền bao gồm:
a) Chuyển đất trồng lúa sang đất trồng cây lâu năm, đất trồng rừng, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối;
b) Chuyển đất trồng cây hàng năm khác sang đất nuôi trồng thủy sản nước mặn, đất làm muối, đất nuôi trồng thủy sản dưới hình thức ao, hồ, đầm;
c) Chuyển đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất sang sử dụng vào mục đích khác trong nhóm đất nông nghiệp…
Một số câu hỏi thường gặp về đất rừng đặc dụng
Đất rừng đặc dụng là gì?
Đất rừng đặc dụng là những khu vực rừng được nhà nước quy hoạch và quản lý với mục đích bảo tồn hệ sinh thái rừng tự nhiên, duy trì nguồn gen sinh vật rừng, phục vụ nghiên cứu khoa học và bảo tồn di tích lịch sử – văn hóa.
Vì sao đất rừng đặc dụng lại quan trọng?
- Bảo vệ đa dạng sinh học: Là nơi cư trú của nhiều loài động, thực vật quý hiếm, góp phần duy trì sự đa dạng sinh học của cả hệ sinh thái.
- Điều hòa khí hậu: Giúp điều hòa khí hậu, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.
- Bảo vệ nguồn nước: Là nguồn cung cấp nước cho các hệ sinh thái khác và con người.
- Phục vụ nghiên cứu khoa học: Cung cấp không gian lý tưởng để nghiên cứu về sinh thái, đa dạng sinh học và các vấn đề môi trường.
Các loại rừng đặc dụng phổ biến?
- Vườn quốc gia
- Khu bảo tồn thiên nhiên
- Khu bảo tồn loài và sinh cảnh
- Rừng bảo tồn di tích lịch sử – văn hóa
Có được xây dựng trên đất rừng đặc dụng không?
Theo quy định pháp luật, việc xây dựng trên đất rừng đặc dụng là nghiêm cấm, trừ trường hợp được pháp luật cho phép và phải đảm bảo không làm ảnh hưởng đến mục đích bảo tồn.
Vi phạm các quy định về đất rừng đặc dụng sẽ bị xử lý như thế nào?
Người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ vi phạm.
Việc hiểu rõ về đất rừng đặc dụng và các quy định sử dụng không chỉ giúp bạn nắm bắt được các quyền lợi và nghĩa vụ liên quan mà còn góp phần bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng của đất nước. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn rõ ràng hơn về khái niệm đất rừng đặc dụng và những quy định pháp lý mới nhất liên quan đến việc quản lý và sử dụng loại đất quan trọng này. Hãy luôn cập nhật thông tin để đảm bảo tuân thủ đúng pháp luật và bảo vệ giá trị tự nhiên quý báu mà rừng đặc dụng mang lại.
